BlogLees onze tips en ervaringen en ga zelf aan de slag met verhalen! BlogartikelenKleine rode draakReinou Vogel21/10/2020Wist je dat een liedje een prima uitgangspunt is voor het verzinnen van een verhaal? Je zult het niet geloven Wat ik heb gezien Een kleine rode draak in een vliegmachien Hij zei ga je mee? We vliegen naar de zee. Om lekker te gaan zwemmen, 1 en 1 is 2 Twintig kleuters bedachten bij dit liedje onderstaand verhaal, nadat ze eerst enkele voorwerpen uit de klas aan de kleine rode draak hadden toegevoegd. De kleine rode draak zat in een vliegmachine. Opeens kwam hij een boek tegen, wat open was. In dat boek stond een aap. De aap zei: oe aa oe aa De rode draak zei: Hoi ! Hee aap ga je met mij mee naar de speeltuin? De draak pakte een stift en hij tekende een schommel en een glijbaan. Oh jee, hij tekende ook drakenpoep… Dat vond de aap niet lekker en hij rende weg. Er kwam een neushoorn aangelopen. Hij schrok van de draak en ging met hem vechten. De draak spuwde vuur en toen dacht de neushoorn: ik kan beter vriendjes worden en ze gingen samen een huis zoeken waar ze in konden wonen. Na een tijdje gingen de draak en de neushoorn trouwen. De aap kwam ook naar het feest…... Read more...Waar vind je moed?Annette Benedictus16/10/2020Onlangs kwam ik op het spoor van Grej of the day, een Zweeds onderwijsconcept dat is bedacht door Micael Hermansson. Op de site grejoftheday.nl is er meer over te vinden. Idee van Grej of the day is om een clue te geven of een korte vraag te stellen over een aansprekend onderwerp. De kinderen krijgen vervolgens tijd om na te denken en mogelijke antwoorden te formuleren. Door op deze manier de nieuwsgierigheid te prikkelen, doen kinderen enthousiast mee aan de korte les die enige tijd daarna, vaak aan het begin van de volgende dag, volgt. De lessen kunnen gaan over alle mogelijke onderwerpen, van muziekgeschiedenis tot biologie. Mooi vond ik dat door het stellen van een vraag vooraf de kinderen alvast uitgenodigd worden na te denken over het onderwerp, zich daarmee verbinden, en nieuwsgierig worden naar de les waarin het antwoord besloten ligt. In de Kinderboekenweek was ik gevraagd ridderverhalen te vertellen. Ik besloot om, geïnspireerd door Grej of the day, bij elk verhaal een vraag te bedenken. Door het stellen van de vraag voordat ik begon met het vertellen wilde ik de kinderen aansporen alvast na te denken de antwoorden die in het verhaal beantwoord worden en betrokkenheid en nieuwsgierigheid genereren. Ik merkte dat ik goed moest nadenken over de vraag die ik stelde, daarmee gaf ik het vertellen een richting, het antwoord op die vraag werd namelijk een leidraad in het verhaal. Enkele vragen die ik stelde waren: ‘Hoe versla je een draak?’, ‘Waar vind je moed?’, ‘Hoe kom je als arme drommel aan het hof?’ en ‘Hoe lukt het om een grote zaal te vullen als je maar één klein muntje hebt?’ Het werkte heel goed! Prachtig was het om te luisteren naar de antwoorden die de kinderen gaven, er kwamen zwaarden, toverspreuken en heldhaftige vaders aan te pas. En wat heerlijk was het voor de kinderen om, terwijl ze geboeid aan het luisteren waren, gedurende het verhaal een antwoord te horen op een vraag die ze eerder hadden gehoord. Doordat ze al na hadden kunnen denken over mogelijke antwoorden luisterden ze aandachtig naar het antwoord dat het verhaal hen gaf. Het mooie was dat, zonder het expliciet te benoemen, de boodschap van het verhaal geaccentueerd werd. Ik ga dat vaker doen!... Read more...Leerlijn verhalen vertellenMelanie Plag18/09/2020Welke competenties moet je beheersen om goed een verhaal te kunnen vertellen? Een Europees project brengt in kaart hoe een verhalenverteller zich ontwikkelt, van een basisschoolkind tot en met de universitair geschoolde professional. Stichting Schoolverteller is nauw betrokken bij de ontwikkeling van deze leerlijn. Iedereen kan vertellen Iedereen die een zekere taalvaardigheid heeft, kan een verhaal vertellen. Wanneer je verslag doet van een eigen belevenis of vertelt over een film die je hebt gezien, is dit eigenlijk al een vorm van storytelling. Je haalt je de beelden voor de geest en verwoordt ze in de juiste volgorde voor een toehoorder. Er zijn natuurtalenten, geboren vertellers, maar je kunt het ook leren. Wie er goed in is en het echt leuk vindt om te vertellen, ontwikkelt zich misschien zelfs verder tot podiumkunstenaar. Basisvaardigheid Bij Stichting Schoolverteller zijn we ervan overtuigd dat het voor ieder kind belangrijk is om in ieder geval de basis te leren van verhalen vertellen. Door verhalen te vertellen, oefen je vaardigheden die ook elders van pas komen, bij andere vakgebieden op school, maar vooral ook in het leven. Je leert bijvoorbeeld je mondeling uit te drukken, je oefent het presenteren voor een groep en je ontwikkelt je empathisch vermogen. Dat zijn nog maar een paar facetten van een enorm spectrum. 8 domeinen in 8 kleuren Om zicht te krijgen op alle facetten die een rol spelen bij het vertellen van verhalen, ontwikkelde verteldocente Veva Gerard de “Toolbox Oral Storytelling in 8 Colours”. Deze kleurrijke box is gebaseerd op een model dat in Vlaanderen gebruikt wordt in het kunstvakonderwijs en werd verder ontwikkeld met steun van de Federation for European Storytelling (FEST). In dit model worden de competenties die een goed verteller nodig heeft verdeeld over 8 domeinen – 4 basis en 4 aanvullend – die ieder worden weergegeven door een eigen kleur (zichtbaar linksboven op de foto.) Verschillende rollen De grondgedachte achter het model is dat iedere verteller, meerdere rollen in zich verenigt. De vier basisrollen (domeinen) zijn de Onderzoeker, de Ambachtsman, de Kunstenaar en de Performer. Het verschilt per persoon en zelfs per situatie, welke rol de nadruk krijgt. En niet iedereen ontwikkelt zich op elk domein evenveel; dat is ook een kwestie van persoonlijke voorkeur en aanleg. De ene verteller is een echte kunstenaar, een creatieveling die aan elk verhaal zijn eigen draai geeft. De ander is juist meer een ambachtsman, die de mogelijkheden van zijn stem tot in de puntjes beheerst. Weer een ander is een onderzoeker die het naadje van de kous wil weten over de herkomst van een verhaal. Competenties Ieder domein is onderverdeeld in subdomeinen en bij ieder subdomein horen bepaalde competenties. Een voorbeeld: een subdomein van de ‘ambachtsman’ is ‘beheersing van lichaam en stem’. Competenties die daarbij horen zijn ‘articulatie’ en ‘gebruik maken je lichaam als expressiemiddel’. Wanneer je alle subdomeinen zo gaat beschrijven krijg je een lijst van honderden competenties. Maar welke competenties zijn dan interessant voor basisschoolleerlingen? Daar moet het European Qualification Framework (EQF) bij helpen. Van kleuter tot promovendus Het EQF is een Europese standaard voor de indeling van onderwijsniveaus: van primair onderwijs (level 1 en 2), via secundair onderwijs (level 3 en 4) naar beroepsonderwijs (level 5 en 6) tot universitair niveau (level 7 en 8). Op dit moment worden de competenties uit de toolbox beschreven per level, uitgesplitst naar kennis, vaardigheden en attitude. Aan de hand van het raamwerk dat zo ontstaat kun je vervolgens bepalen welke vertel(les)activiteiten geschikt zijn voor welke doelgroep.*) De rol van Schoolverteller Een eerste versie van het EQF voor Storytelling werd vorig jaar gepresenteerd tijdens een Europese conferentie van vertelorganisaties. Stichting Schoolverteller heeft toen aangeboden mee te kijken naar de beschrijving van de competenties voor level 1 en 2 (primair onderwijs) en de aansluiting daarvan op level 3 (secundair onderwijs). Door onze praktijkervaring met vertellessen in de basisschool kunnen wij immers goed inschatten welke competenties haalbaar zijn voor (jonge) kinderen. Voortgang Vanaf augustus 2020 komt de werkgroep EQF regelmatig (online) bij elkaar. Namens Schoolverteller zitten daarin Frank Belt, Annette Benedictus, Melanie Plag, Reinou Vogel en Hermine van Helden. Verteller en docent Paul Groos zit in de werkgroep voor de aansluiting op het middelbaar onderwijs, Guy Tilkin namens FEST en Veva Gerard als bedenker van de toolbox. Tijdens de eerste bijeenkomsten viel ons meteen op dat vaak onderschat wordt wat basisschoolkinderen al kunnen! Verwachtingen Het zal nog maanden duren voordat alle competenties in het model naar tevredenheid zijn beschreven en op elkaar afgestemd. Dat is een vrij theoretische puzzel, maar het doel is natuurlijk de toepassing in de praktijk. Voor ons betekent het dat we de lesinhoud van toekomstige lesprojecten kunnen beschrijven aan de hand van een vaste set competenties. Het is daarbij ook interessant om te kijken welke van die competenties terugkomen in leerlijnen van andere vakken, zoals taal of beeldende vorming. Spiegel Daarnaast biedt het competentiemodel de mogelijkheid om onszelf een spiegel voor te houden: komen alle beschreven domeinen wel aan de orde in ons aanbod of richten we ons teveel op bepaalde deeldomeinen? Op welke domeinen liggen de sterke en zwakke kanten van onze teamleden en vullen we elkaar daarop voldoende aan? Kortom, het EQF helpt ons om onze kwaliteit te verbeteren. Professionalisering Het EQF helpt alle aanbieders van vertelonderwijs in Europa hun aanbod te stroomlijnen en op elkaar af te stemmen. Dat geldt voor alle niveaus: voor workshops voor schoolkinderen, voor trainingen voor mensen die vertellen in hun werk toepassen of voor beroepsopleidingen drama met een specialisatie in storytelling. Het EQF biedt de mogelijkheid het vertelonderwijs over de hele linie te verbeteren en te professionaliseren en daar werken wij graag aan mee! *) Ter vergelijking: Voor beeldende kunst bestaat er al langer een EQF. Het Expertisecentrum Nederlands geeft op haar website de Leerlijnen Taal ook weer met behulp van verschillende domeinen, waarbij per niveau verschillende competenties horen.... Read more...Op reis in een kastjeFrank Belt18/06/2020Dit is het derde en laatste filmpje in een reeks van Schoolverteller Frank. In elk filmpje wordt een idee uitgelicht uit het boek Verdwalen in Verhalen van Anne Graswinckel, waaraan Frank meeschreef. In dit filmpje vertelt hij over het vertelkastje, waarin je met behulp van tekeningen een verhaal kunt vertellen. Heb je geen vertelkastje? Geen probleem! Frank legt ook uit hoe je er zelf eenvoudig een maakt van een doos. De vorige twee filmpjes gingen over het verzinnen van verhalen met behulp van StoryCubes en met voorwerpen uit huis.... Read more...Verhalen filmenMelanie Plag11/06/2020Dit artikel is geschreven door Melanie Plag en werd op haar eigen blog gepubliceerd op 7 september 2018. Verhalen vertellen wordt vaak geassocieerd met taal en woorden. Maar als ik een verhaal instudeer, zijn niet de woorden belangrijk voor mij, maar beelden. Als ik de beelden van het verhaal voor me zie, komen de woorden vanzelf. Bij vertelactiviteiten met kinderen ligt het werken met beeld daarom ook voor de hand. Tekenen is vaak de gemakkelijkste weg. Maar bij mijn project ‘Tijd voor verhalen‘ heb ik ook meerdere keren video’s gemaakt naar aanleiding van een verteld verhaal. Met kleuters! Dat kunnen ze prima en ze leren er veel van. Een verhaal zorgt voor samenhang Kinderen van nu groeien op in een beeldcultuur. TV, computer, tablets en smartphones zijn niet meer weg te denken. Daarop zien ze vooral beelden: in series, video’s en games. Zonder verhaal zouden die beelden niet meer zijn dan een losse verzameling plaatjes. Een verhaal, hoe mager ook, geeft samenhang: het zorgt voor een begin, een opeenvolging van gebeurtenissen en een eind. Dat kunnen we kinderen spelenderwijs leren door ze zelf verhalen te laten filmen. Eenvoudig verhaal Het begint bij de keuze van het verhaal. Gebruik een verhaal met een eenvoudige opbouw. Aan kleuters vertel ik vaak verhalen met veel herhaling. De herhaling zit meestal in de dialoog: een personage vraagt iets en krijgt daarop van verschillende anderen een antwoord. Deze dialogen zijn heel geschikt om te gebruiken in filmpjes. Kinderen kunnen de zinnen gemakkelijk reproduceren en hoeven de personages geen handelingen te laten verrichten die precies goed in beeld moeten komen. Een voorbeeld hiervan is het filmpje hieronder bij het verhaal van De drie vlinders. Daar heb ik begin en afloop van het verhaal zelfs weggelaten en alleen de dialoog opgenomen. Eenvoudige middelen Voor het maken van dit filmpje waren geen ingewikkelde technieken nodig. De drie vlinders nam ik uit de hand op met de camera van mijn iPad, maar je zou het ook met een smartphone kunnen doen. De rekwisieten zijn gemaakt van vouwblaadjes en de achtergrond is een lapje op tafel. Voor het filmpje onderaan dit artikel, over Het rode kippetje, gebruikte ik ook eenvoudige middelen: poppetjes van geplastificeerde plaatjes op een ijslollystokje en een ‘decor’ op een A4tje, dat ik in een houten kaartenstandaard had gezet. De camera (iPad) stond in een vaste positie ervoor, zodat het A4tje precies het beeld vulde. De kinderen vonden het best lastig om ervoor te zorgen dat de figuurtjes binnen het beeld bleven tijdens het spelen, dus dit was al een stapje moeilijker! Knippen en monteren Ik raad je aan om het verhaal op te knippen in meerdere scènes en die afzonderlijk op te nemen. Als een kind dan een foutje maakt, hoef je maar een klein stukje opnieuw te doen. Nog een voordeel: de opnamen duren minder lang en de toekijkende kleuters hoeven dus minder lang stil te zijn. Als je de verschillende scènes met verschillende groepjes opneemt, komen er bovendien meer kinderen aan de beurt en is een groot deel van de klas betrokken bij het product. Nadeel is dat je na afloop de verschillende scènes aan elkaar moet monteren. Maar dat gaat heel gemakkelijk met een app als Splice, die je op tablet of smartphone kunt gebruiken. Je kunt dan gelijk een titelpagina maken, hinderlijk gegiechel eruit knippen en waar nodig ondertitelen, zodat je film er nog professioneler uitziet! Wat leren ze ervan? De tablet of telefoon heeft een bijna magische aantrekkingskracht op kinderen. Filmpjes maken was daardoor de hit van mijn project. Maar verhalen verfilmen is niet alleen leuk, kinderen leren er ook ontzettend veel van: De tekst van de dialoog is gegeven, maar kinderen kunnen het woordgebruik aanpassen aan hun niveau of kunnen de dialoog uitbreiden (woordenschat en spreekvaardigheid) De meeste kleuters waren verrast om hun eigen stem op de opname te horen. Kinderen die eerst niks durfden te zeggen, wilden bij een tweede keer maar wat graag! (spreekdurf, zelfvertrouwen) Kinderen keken en luisterden kritisch naar het resultaat. Waren ze goed te verstaan? Waren de figuurtjes goed te zien? Ze overlegden daarover met mij en met elkaar (spreekvaardigheid, samenwerken) Kinderen ervaren dat je een verhaal kunt opdelen in stukjes en dat je die in een bepaalde volgorde achter elkaar moet zetten om er weer een verhaal van te maken (analytisch denken, literaire ontwikkeling) Kinderen ervaren dat je met bepaalde materialen en technische hulpmiddelen een product kunt maken (techniek) Kortom, met één opdracht werk je aan vaardigheden uit heel verschillende ontwikkelingsgebieden. Én het is leuk. Wat wil je nog meer?... Read more...StoryCubesFrank Belt08/06/2020Schoolverteller Frank Belt maakte een aantal filmpjes, waarin hij een idee toelicht uit het boek Verdwalen in Verhalen In dit filmpje laat Frank zien wat StoryCubes zijn en hoe je daarmee een verhaal kunt maken. Hij legt ook uit hoe je zelf StoryCubes kunt maken. Het is het tweede filmpje uit de reeks. In het eerste filmpje vertelt hij hoe je een goed verhaal bedenkt met voorwerpen uit huis.... Read more...Stel je voor…Reinou Vogel04/06/2020Pleidooi voor het stimuleren van verbeeldingskracht in onderwijs Dit artikel schreef Reinou Vogel voor het boek Vertel!, dat in 2017 verscheen ter gelegenheid van het 10-jarig jubileum van de Vertelacademie. Logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal – Albert Einstein Het huidige onderwijs is erg gericht op kennis en vaardigheden en spreekt de verbeeldingskracht van kinderen nauwelijks aan. Bij alle aandacht voor 21st century skills wil ik een lans breken voor het stimuleren van de verbeeldingskracht. In deze roerige, veranderende wereld zijn nieuwsgierigheid, voorstellingsvermogen, inlevingsvermogen, flexibiliteit en creatief denken noodzakelijke vaardigheden. Tijdens het werken met verhalen worden deze vaardigheden op een natuurlijke manier aangesproken. Na het vertellen van een verhaal vraag ik regelmatig aan kinderen naar het verschil tussen het luisteren naar een verteld en een voorgelezen verhaal. Een van de antwoorden is dat de verteller geen plaatjes heeft laten zien… Verbaasd realiseren ze zich al snel dat ze tijdens het luisteren zelf de beelden in hun hoofd hebben gecreëerd en dat die per persoon verschillend zijn. Enkele suggesties om de verbeeldingskracht bij kinderen wakker te maken. Verhalen bedenken met storystones Storystones zijn stenen met een afbeelding erop. Je deelt de stenen uit en vertelt ‘hoe ze werken’. Neem de steen in je hand. Bekijk de afbeelding kort, sluit je vingers om de steen en sluit je ogen. Als vanzelf ontstaat de eerste zin van je verhaal… Beschrijving van een persoon Zet een grote foto of een geschilderd portret van iemand die je niet kent op een schildersezel neer of projecteer het op het digibord. Laat de kinderen vijf minuten individueel brainstormen op een blaadje. Stel eventueel enkele vragen: Wie? Naam? Leeftijd? Waar? Welke tijd? Beroep? Karaktertrek? Laat de kinderen een kort verhaal over deze persoon vertellen. Leuk om de verschillende interpretaties te horen. Er is geen goed of fout… Muziekverhaal maken Leg op een kleedje op de grond meerdere kleine muziekinstrumenten met uiteenlopende geluiden. Denk aan regenmaker, fluitjes, trom, cimbaaltje en rammel/raspinstrumentjes. Er kunnen ook dingen bij zitten die geluid kunnen maken, zoals papier (ritselen), steentjes enzovoort. Laat de kinderen de ogen sluiten en vraag om in hun hoofd beelden te maken bij de geluiden die ze horen. Jij ‘bespeelt’ ondertussen verschillende instrumenten. Neem hiervoor de tijd en laat ook stiltes vallen. De kinderen openen de ogen en je verzamelt woorden bij de beelden die de kinderen noemen. Vanuit deze woorden en de eigen beelden vraag je de kinderen een kort verhaal te bedenken. Hierna kiezen ze geluiden/instrumenten die in hun verhaal passen. Wijs op het gebruik van de stem en body percussie. Laat het muziekverhaal aan elkaar horen en maak eventueel een geluidsopname. Gedichten Neem een gedicht als start om je samen te verwonderen of aan het denken te zetten: Waar woont de wind als hij niet waait? In het nat van een plas? In het dak van een boom? In het groen van het gras? In een wolk van een droom? Waar woont de wind als hij niet waait? In de nok van een schuur? In een kluitje in het riet? In een gat in de muur? En weet je het, zeg het dan niet. De wind wil niet dat je hem ziet. (‘Er loopt een liedje door de lucht’ – Erik van Os) Laat de kinderen mogelijkheden bedenken. Ze bedenken hier een kort verhaal of anekdote bij. Het gaat niet om wetenschappelijke benaderingen en waarheden, maar om een gedachtegang. Samen een verhaal bedenken met voorwerpen Kinderen in een staande kring. In het midden een kleed met allerlei kleine voorwerpen: takje, lapje stof, knikker, touwtje enzovoort. Het blauwe lapje kan ook een stromende rivier of zee zijn. In je verbeelding kan alles. Pak een voorwerp uit de kring en bedenk de eerste regel van een verhaal: ‘Er was eens een grote sterke boom.’ Geïnspireerd door een voorwerp op het kleed, pakt een kind het voorwerp, gaat terug in de kring staan en zegt zijn zin. Zo ontstaat een verhaal. Je kunt het verhaal richting geven door woorden toe te voegen als, maar op een dag…, en gelukkig… Genoemde suggesties zijn ideeën om kinderen te helpen zich (opnieuw) bewust te worden van het plezier en de kracht van hun eigen verbeelding. Veel plezier met verbeelden!... Read more...Op weg naar schoolHermine van Helden01/06/2020De weg van school naar huis lopen, is een klein avontuur. Je kunt veel zien en veel vinden. Ook in het park of de speeltuin. Je kunt er figuren mee maken. En met die figuren een verhaaltje. Bedenk het in je hoofd, vertel het aan iemand: aan vriendjes, de juf, je ouders, je oma. Of schrijf het op en stuur het naar iemand. Vind je zelf niets? Je kunt ook een verhaaltje bedenken met onderstaande plaatjes.... Read more...Een huis vol verhalenFrank Belt28/05/2020Wist je dat een van onze Schoolvertellers, Frank Belt, co-auteur is van een inspirerend boek vol lesideeën om zelf verhalen te maken en te vertellen? De titel is ‘Verdwalen in verhalen’ en het werd geschreven door Anne Graswinckel voor Kultuerfilter, organisatie voor cultuureducatie in Friesland. Tijdens de lockdown maakte Frank een aantal filmpjes, waarin hij een idee uit het boek laat zien. Hieronder staat het eerste filmpje, waarin Frank vertelt hoe je met voorwerpen uit huis een verhaal verzint met een goede opbouw. Binnenkort zullen we ook zijn andere filmpjes op onze site plaatsen. Schoolverteller Melanie schreef op haar blog een recensie van het boek, waarin je kunt zien hoe inspirerend Jelle F. Post het boek heeft vormgegeven. ‘Verdwalen in Verhalen’ kun je voor nog geen 25 euro bestellen bij Kultuerfilter.... Read more...Sprookje in tekeningenReinou Vogel06/05/2020In de twee filmpjes hieronder, die Schoolverteller Reinou maakte, vertelt een jongen uit groep 3 het verhaal van ‘De keizer zonder kleren.’ Hij gebruikt daarbij een vertelkastje (kamishibai) en vertelplaten, die door kinderen uit zijn klas in tweetallen zijn getekend. Zoiets kun je heel gemakkelijk zelf thuis doen (als je niet naar school kunt, zoals nu), ook zonder zo’n mooi vertelkastje: Vertel elkaar een bekend sprookje Verdeel het in stukjes (er was eens… / op een dag… / en toen… / maar gelukkig…) Maak hier een boek of stripverhaal van dat je aan je vader/moeder of opa/oma via de telefoon verteld. Veel plezier!!!... Read more...
